واکنش مسئولان جایزه «جلال» به برگزاری جایزه‌ای «بدون برگزیده»

دبیر علمی جایزه «جلال» می‌گوید: در طول فرایند داوری، هرگز محدودیت و منعی در دادن جایزه و هیچ تذکری نسبت به نداشتن برگزیده در جهت کاهش هزینه‌ها نداشتیم.

جایزه ادبی جلال احمد که هر دوره درباره میزان و نوع پرداخت جوایز با حواشی فروانی مواجه بوده، در این دوره نیز از این حواشی بی نصیب نبود.

یکی از مهم ترین انتقادات به این دوره از جشنواره این بود که بخشهای مهمی از جشنواره بدون معرفی نفر برگزیده همراه بود.

عده ای علت این ماجرا را هزینه ی جوایز می دانند که باعث شد تا دبیر علمی این جایزه در مقام تکذیب این مدعا به میدان بیاید.

آنچه در ادامه می خوانید توضیحات وجیهه سامانی، دبیر علمی جایزه جلال است درباره ماجرای اخیر.

اولا باید بپذیریم داشتن یا نداشتن برگزیده، به نظر و خواست دست‌اندرکاران و متولیان جایزه، دبیر علمی و اهالی رسانه و جامعه ادبی برنمی‌گردد. بلکه کیفیت و کمیت کتاب‌های موجود در هر دوره، تعیین‌کننده این مطلب است. این فشار و تحمیل از سوی رسانه‌ها در طول زمان داوری هم وجود داشت که به نوعی دخالت در امر قضاوت و مهندسی کردن داوری در جهت خواست جامعه ادبی و اصحاب رسانه بود.

در مورد قسمت اول سوال‌تان در جایگاه دبیر علمی پانزدهمین دوره جایزه ادبی جلال و امانتدار آرای داوران، باید به صراحت عرض کنم در طول فرایند داوری، هرگز محدودیت و منعی در دادن جایزه و هیچ تذکری نسبت به نداشتن برگزیده در جهت کاهش هزینه‌ها نداشتیم. این پرسش نادرستی‌ست که در این مدت از سوی رسانه‌ها زیاد مطرح شد.

حقیقت این است از اولین روز پذیرش این مسئولیت، عمیقا مایل بودم در هر چهار بخش اصلی جایزه جلال، برگزیده داشته باشیم. این را در جلسه اول با داوران گروه‌های چهارگانه مطرح کردم و گفتم هم بنده به عنوان دبیر علمی و هم تمام مدیران و متولیان این جایزه ادبی، مایلند این اتفاق بیفتد و از داوران خواستم با این نیت و با این دید و رویکرد به روند داوری ورود کنند. اما در ادامه و با بررسی دقیق آثار، شرایط به نحوی پیش رفت که حتی در یکی دو بخش، داوران در انتخاب کتاب شایسته تقدیر هم دچار تردید شده بودند، چرا که آثار به لحاظ تکنیک و ساختار یا محتوی و مضمون دچار ضعف های عمده و جدی بود.

البته هشدار در مورد این بخش‌ها از ادوار پیش جایزه داده شده بوده و این در بیانیه دبیرعلمی دوره‌های قبل این جایزه هم مستند و موجود است و این ضعف‌ها فقط منوط به این دوره نمی‌شود. مثلا در بخش نقد ادبی از مجموع پانزده دوره، فقط چهار دوره اثر برگزیده داشته‌ایم و بقیه دوره‌ها فقط اثر شایسته تقدیر معرفی شده است که این نیازمند بررسی و آسیب‌شناسی دقیق در این حوزه است.

در این دوره چون از نزدیک شاهد بررسی دقیق و بحث‌های تخصصی و مشفقانه داوران بودم، می‌توانم ادعا کنم همه تلاش‌شان را برای انتخاب اصلح کردند. اما به این جمع بندی رسیدند که اگر کتابی با ضعف‌های جدی ساختار یا محتوی را به عنوان برگزیده و برنده‌ گران‌ترین جایزه ادبی کشور معرفی کنند، از یک طرف زیر تیغ تیز منتقدان و اصحاب رسانه خواهند رفت که چطور چنین اثری برگزیده شده است و شان و اعتبار علمی آن‌ها را زیر سوال خواهند برد. از طرف دیگر، اگر به خیرالموجودین آثار اکتفا می‌شد و اثری با حداقل امتیازات برگزیده اعلام می‌شد، به نوعی در حق ادبیات جفا شده بود. وظیفه اخلاقی و حرفه‌ای داوران حکم می‌کرد به جامعه ادبی و دست اندرکاران و متولیان حوزه نشر و کتاب، هشدار بدهند و اعلام خطر کنند تا در این حوزه ها آسیب شناسی جدی شود.