نامه شاملو خطاب به بازرگان – روزنامه آنلاین تقریر

در تیر ماه ۱۳۵۸، عده ای از نویسندگان کشور در نامه‌ای سرگشاده خطاب به مهدی بازرگان، نخست‌وزیر وقت، از آن‌چه «عدم توانایی دولت موقت انقلاب در تضمین آزادی‌ها» می‌خواندند، انتقاد کردند و خواستار ملاقات با بازرگان شدند تا به گفتۀ خود برخی مسائل روز جامعه را در حضور رئیس دولت طرح و بررسی کنند.

در این نامه که به امضای ۹ نفر از نویسندگان در آن دوران رسیده بود، با تکیه و تاکید بر حمایت از انقلاب ۵۷، انتقاداتی درباره آزادی‌های سیاسی مطرح شده، و نویسندگان از نخست‌وزیر دولت موقت درخواست ملاقات حضوری کرده بودند.

«تقریر» به بهانه سالمرگ مهدی بازرگان به انتشار دوباره این نامه ی تاریخی می‌پردازد.

جناب آقای مهندس مهدی بازرگان

نخست‌وزیر

همانطور که مطلع هستید این روز‌ها سلب آزادی‌های فردی و زیر پا گذاشتن طبیعی‌ترین حقوق مدنی افراد و از آن جمله حق خدشه‌ناپذیر اندیشه و بیان، و تهاجم برنامه‌ریزی شده و آشکار به اصل آزادی عقیده و تحزب و تجمع، به صورت عملی رایج و همه‌جاگیر درآمده است. و ما این را به‌خصوص با شخص شما در میان می‌گذاریم که تا پیش از دریافت فرمان نخست‌وزیری دولت موقت انقلاب، ریاست سازمانی را داشته‌اید که برای دفاع از همین حقوق انسانی تشکل یافته بود، و خود در راه تحقق اصول مقدس آن مرارت بسیار چشیده‌اید و لطمات فشار و تعقیب و زندان را تحمل کرده‌اید، و اکنون، به هنگامی که شما مسئول دولتی شده‌اید که دستاورد انقلابی خونین در راه به کرسی نشاندن حکومت عدل و داد است، روزی نمی‌گذرد که خبری از هجوم گروه‌های اراذل و اوباش و چماقداران حرفه‌ای به قصد تخریب و برهم زدن این یا آن میتینگ مسالمت‌آمیز به گوش نرسد، و روزنامه‌ای منتشر نمی‌شود مگر آنکه اخبار شومی صفحات آن را انباشته باشد، از به آتش کشیدن کتابفروشی‌ها و حملات سازمان‌یافته به مراکز فرهنگی و هنری تا دستگیری غیرقانونی و غیرقابل توجیه اعضای احزاب و جمعیت‌های مختلف سیاسی.

در اوضاع و احوال فعلی مملکت که هنوز آزادی عقیده و بیان و فعالیت‌های سیاسی موضوعی است که هر فرد متعهد ناگزیر است با چنگ و دندان به خاطر آن بجنگد چرا که نخستین دولت انقلاب نخواسته یا نتوانسته است اینچنین آزادی‌هایی را تضمین کند، به ناخواه شرایطی به وجود آمده که در آن، زور جانشین بحث سازنده و خودکامگی و قلدری جانشین اصل شریف تبادل نظر و منطق شده است.

این شرایط نه فقط انقلاب عظیم ملت ما را بی‌معنی و بیهوده می‌کند، بلکه بی‌گمان کشور را به پرتگاه چنان درگیری‌های خونباری می‌کشد که تصور نمی‌رود هیچ وجدان حساس و بیداری بتواند ننگ تاریخی آن را بر شانه‌های مسئولیت خویش تحمل کند.

ما امضاکنندگان این نامه، از این همه حوادث نامطلوب که یک از هزار آن معروض افتاد، بی‌‌‌نهایت متاسف و سخت بیمناکیم، و از آنجا که گوش شنوایی نمی‌یابیم از جنابعالی تقاضا داریم وقتی تعیین بفرمایید که با شما دیداری داشته باشیم و در باب آنچه در سطح مملکت می‌گذرد شرحی بدهیم و توضیحاتی قانع‌کننده بشنویم.

مباحثی که از سوی ما مطرح خواهد شد، کلاً به شرح زیر است:

۱- چرا از تشکیل مجلس مؤسسان سر باز می‌زنید؟

۲ـ بهم‌زدن جلسات و میتینگ‌های مسالمت‌آمیز احزاب و جمعیت‌های سیاسی توسط گروه‌های سازمان‌یافته؛ به عنوان مثال درهم ریختن میتینگ جبهه دموکراتیک ملی در روز جمعه یک تیر در دانشگاه تهران و میتینگ سازمان چریک‌های فدائی خلق ایران که در روز هشتم تیر ماه برای بزرگداشت دو تن شهید فدائی در باغ فردوس تشکیل شده بود.

۳- دستگیری غیرقانونی سه تن از کارکنان صنعت نفت، یک تن از سازمان مجاهدین خلق، چهار تن از سازمان چریک‌های فدائی خلق، ۱۵ تن از حزب کارگران سوسیالیست و تعداد بی‌شماری از برادران و خواهران عرب ما که در حوادث اخیر خوزستان دستگیر شده‌اند.

نظر به اهمیت فوق‌العادۀ این مسائل امیدواریم جنابعالی در اسرع وقت با این دیدار موافقت بفرمایید و از آنجا که معتقدیم ملت ایران می‌باید مستقیما شاهد و ناظر این بحث و گفت‌وگو باشد خواستار آنیم که خبرنگاران جراید و رسانه‌های گروهی نیز آزادانه در این جلسه حضور داشته باشند.

با تقدیم احترام

۱۷ تیرماه ۵۸

امضاکنندگان: احمد شاملو، غلامحسین ساعدی، رضایی، حسن صدر، هما ناطق، هژیر خسروی، بابک زهرایی، اسماعیل‌زاده، باقر پرهام.