رهبری و تقابل «باتوم و روشنگری» – روزنامه آنلاین تقریر

«در رأس نقشه‌های بدخواهان، تبلیغات و به قول خودشان پروپاگاندا است که علاج آن، تبیین صحیح حقایق از زبانهای مختلف و با ابتکار و نوآوری است چرا که راه برطرف کردن وسوسه تبلیغاتیِ اثرگذار بر ذهن جوان و نوجوان باتوم نیست بلکه تبیین و روشنگری است». این بخش مهمی از سخنان رهبر انقلاب در مواجهه با اعتراضات خیابانی اخیر در ایران است.

تقابل «باتوم» و «روشنگری» در سخنان اخیر ایشان، در ظاهر می‌تواند باعث رفع بسیاری از مشکلات اخیر در کشور شود، اما یک مشکلِ دیگرِ دارای اهمیت در این میان وجود دارد که رفع هر مشکل دیگری درباره اعتراضات اخیر، در گرو رفع آن است.

معنا و مبنای آن «مشکل» را، برای نمونه، می‌توان در مواجهه‌ی منتقدان با قائلین به «فلسفه اسلامی» نیز به گونه‌ای دیگر مشاهده کرد. قائلین به «فلسفه اسلامی» بر این باورند که می‌توان و باید با روش فلسفی به مواجهه با کسانی پرداخت که از منظر فلسفی به انتقاد از مدعیات دینی ایشان می‌پردازند. به دیگر بیان، این عده بر این باورند که می‌تواند و باید از مبانی فلسفی در دفاع از مدعیات دینِ اسلام استفاده کرد.

تا این‌جا را می‌توان پذیرفت اما مشکل اساسی درباره مشی و روش این جماعت این‌گونه خودنمایی می‌کند که حضرات هرگز مواجهه‌ی فلسفی با مدعیاتِ «فلسفی» که درباره دین اسلام مطرح می‌کنند را در عرصه‌ی عمل برنمی‌تابند. اما چرا؟ به این علت که مشی «فلسفیِ» خود را بر اساس این پیش‌فرض آغاز کرده‌اند که دینِ اسلام سراسر حق و حقیقت است و اهل فلسفه‌ای که در مدعیات «فیلسوفان مسلمان» خدشه‌ای وارد کنند، یا جاهل هستند و یا فریب خورده و یا به قصد عناد و خصومت با «حقیقت» به میدان انتقاد از «فیلسوفان مسلمان» آمده‌اند. این نوع مواجه یکی از آشکارترین دلایل در راستای فیلسوف نبودنِ این جماعت است، چرا که بر اساس مشی فلسفی تمامی آن پیش‌فرض‌های «علّی» که در مواجه‌ای استدلالی به کار گرفته شده‌اند، نیازمند اثبات و توجیه عقلانی هستند.

با در نظر داشتن این مورد، به سخنان اخیر رهبری درباره نوع مواجهه با معترضان بازگردیم. اکثر قریب به اتفاق متولیان امور در نظام جمهوری اسلامی، هر نوع مواجهه با منتقدان و مخالفانِ خود را بر اساس این پیش‌فرض سامان داده و می‌دهند که این منتقدان و مخالفان یا جاهل یا فریب خورده یا معاند با حقیقتِ آشکار هستند. در سخنان اخیر رهبری نیز پیش از پرداختن به موضوع تقابل میان «باتوم و روشنگری»، بر همین نکته تأکید شده است که معترضان، آلوده به «پروپاگاندای دشمن» هستند، و با در در نظر داشتن این پیش‌فرض باید با «روشنگری» به هدایت ایشان پرداخت نه با «باتوم». و این در حالی است که اصل مناقشه و منازعه بر سر همان پیش‌فرضِ اساسی است. اکثر قریب به اتفاق منتقدان و مخالفان در طیف‌های مختلف اجتماعی، خود را جاهل یا فریب خورده یا معاند با حقیقت نمی‌دانند و حتی خواستار طرح مباحثه و گفت و گو در راستای اثبات این مدعای خود هستند. بنابراین، یکی از مهم‌ترین راه‌ها در زمینه رفع مشکلات کنونی کشور می‌تواند همین باشد که متولیان امور در حکومت، حاضر به مباحثه و گفت و گو با متخصصان در راستای اثبات همان پیش‌فرض خود درباره منتقدان و مخالفان باشند.

به دیگر بیان، حضرات در راستای اثبات صداقت خود درباره اعتقاد و التزام به آن پیش‌فرض، شرایط این نوع مباحثات و گفت و گوها را با متخصصانِ منتقد خود فراهم کنند تا مشخص شود که آیا منتقدان و مخالفان از اصل و اساس آلوده به «پروپاگاندای دشمن» هستند یا ماجرا از نوع و لون دیگری است.

ورای این نکته، این پرسش نیز مطرح است که آیا ابزارها و امکانات نظام سیاسی مستقر در ایران طی ۴ دهه اخیر در راستای ابتلای مردم ایران به «پروپاگاندا» بیشتر بوده یا ابزار و امکانات منتقدان و مخالفان این حکومت، در همین زمینه؟ پاسخ این است که ابزارها و امکانات طرفین مطلقاً قابل مقایسه نبوده و نیست، و چون چنین است، این پرسش مطرح است که چرا و چگونه بخش وسیعی از جامعه ایران که سال‌ها در ظل و ذیل نظام سیاسی و حقوقی و آموزشی و اقتصادی و نظامی و مذهبی و فرهنگی این حکومت، زیسته و پرورش یافته‌اند، باید مبتلا به «پروپاگاندای دشمن» شوند؟

بنابراین، سخنان رهبری درباره تقابل میان «باتوم» و «روشنگری» می‌تواند با این شرط باعث رفع بخشی از مشکلات کشور شود که متولیان امور در حکومت، یا از پیش‌فرضِ جاهل و فریب خورده و معاند با حقیقت بودنِ منتقدان و مخالفان دست بشویند، و یا در یک سلسله مباحثات و گفت و گوها با متخصصان منتقد و مخالفِ خود، به اثبات آن پیش‌فرض بپردازند.