تقلیلِ اسرائیل – روزنامه آنلاین تقریر

«متجاوزی که خود را در وضعیت جنگ با دیگری قرار می‌دهد، و ناعادلانه به حقوق فردی دیگری تجاوز می‌کند، هرگز نمی‌تواند توسط چنین جنگ ناعادلانه‌ای، برای خود، نسبت به فرد مغلوب ایجاد حق کند… تجاوز و جنایت، خواه توسط سلطانی تاج‌دار صورت گیرد یا توسط فردی عامی، عملی یکسان است. لقب فرد مهاجم و شمار ملازمان و پیروانش توجیه کننده‌ی عمل تجاوزکارانه‌ی او نیست، جز این‌که به شدتِ تجاوز او بیفزاید. تنها تفاوت در این است که دزدان قوی ضعیفان را کیفر می‌دهند تا آن‌ها را تحت انقیاد خود نگه دارند…»

جان لاک / رساله‌ای درباره حکومت

…

پس از حمله‌ی نظامی اخیر روسیه به اوکراین، با انتشار مقاله‌ای با عنوان «حمایت لنینیست‌های ایرانی از پوتین»، در توضیح و تبیین این گفته‌ی کارل فون کلاوزویتس کوشیدم که «جنگ چیزی جز ادامه سیاست با ابزار و روشِ دیگر نیست.» در آن‌جا نشان دادم که چرا مدعای آن سردار پروسی، در زمان و زمانه و زمینه‌ی امروز در عالم سیاست، بهره‌ای از اعتبار ندارد. یکی از موارد مطروحه در آن مقاله، از این قرار و بر این مدار بود که باید به این نکته‌ی دارای غایت اهمیت توجه داشت که در عرصه‌ی سیاست با حکومت‌هایی مواجه هستیم که مبنای تأسیس و تثبیت آن‌ها چیزی جز جنگ، و وضعیت‌ جنگی نیست. با در نظر داشتن این نوع حکومت‌ها در می‌یابیم که «جنگ» لزوماً «ادامه‌ی سیاست با ابزار و روشِ دیگر» نیست، بلکه در مواردی، «جنگ» و ایجاد وضعیت جنگی، آغاز سیاست است.

این نوع حکومت‌ها، قابل تقلیل به حکومت‌های به قدرت رسیده از مسیرِ جنگ‌های کلاسیک نیستند، بلکه می‌توان حکومت‌هایی را سراغ گرفت که ورای آن‌چه به عنوان جنگ در وجه کلاسیک شناخته می‌شود، به کسب قدرت در عرصه‌ی سیاست می‌پردازند، و بر اساس آن نوع قدرت، حکومت تشکیل می‌دهند، اما عامل اصلی حفظ و بسط این حکومت، بیش و پیش از «سیاست»، وجود جنگ، یا وضعیت جنگی است.

حکومت اسرائیل، یکی از نمونه‌های برجسته در این وادی است.

تأسیس اسرائیل، با توجه به مستندات غیرقابل کتمان و انکار، بر اساس تجاوز و اشغال و ترور رقم خورده است. پیش از تأسیس این حکومت در سال ۱۹۴۸ گروه‌هایی چون «هاگانا»، «ایرگون»، «لحی»، «بتار» و… به عنوان گروه‌هایی دارای پشتوانه نظری و مشی عملی تروریستی، آشکارا اقدام به ترور و کشتار مخالفان و منتقدان فلسطینی و غیرفلسطینی می‌کردند. اما در آن دوران و در آن میدان، این نوع مواجهه‌ی یهودیانِ قائل به ایدئولوژی صهیونیسم با فلسطینی‌ها، به مثابه یک «جنگ» از نوع کلاسیک قابل اعتبار و ارزیابی نبود. این نوع مواجهه‌ی تروریست‌های صهیونیست در آن دوران با مخالفان خود و ساکنان سرزمین فلسطین، فرآورده‌ی کاملاً آشکارِ فرآیندِ ایدئولوژی صهیونیسم بود که بیش و پیش از هرچیز مبتنی بود بر سویه‌های ستبر و سترگ نژادپرستی، مذهب‌گرایی، قوم‌گرایی و اشغالِ مبتنی بر ترور و تجاوز.

این ایدئولوژی، با تکیه و تأکید بر این روش‌ها، آن‌جا و آن‌گاه که با پشتوانه‌ی علل و عواملِ دیگر، قادر به کسب قدرت در عرصه‌ی سیاست، و تشکیل حکومت شد، حفظ و بسط خود را بیش و پیش از هر چیز در گرو وجود جنگ، و وضعیت جنگی می‌دید. بر این اساس، حکومت اسرائیل، حکومتی بود که برای او، جنگ، ابزار و روشی در ادامه‌ی سیاست نبود، بلکه جنگ، برای این حکومت، مبدأ و مطلعی بود بر سیاست.

عده‌ای از عالمان در عرصه‌ی تاریخ اندیشه‌ی سیاسی، این نوع وضعیت درباره اسرائیل را نوعی تبلور و تجلیِ «قدیم در جدید» می‌دانند. معنا و مبنای این نوع ترسیم مختصات در آن عرصه، این است که اسرائیل بر اساس روش‌های حاکم بر مناسبات جهان قدیم که عبارت از اشغال و تجاوز و ترور بود، تأسیس شد، در حالی که این رویداد در ظل و ذیل مناسبات حاکم بر جهان جدید رقم خورد که بر اساس آن، این نوع تشکیل حکومت دارای مشروعیت نبود.

اما بر اساس مبانی اندیشه‌ی سیاسی، می‌دانیم که فرجام محتوم این نوع تبلور و تجلی «قدیم در جدید» در عرصه‌ی واقعیات ملموس و مشهودِ تاریخی در عرصه‌ی سیاست، چیزی جز استمرارِ مشی مبتنی بر مبنای جهان قدیم در جهان جدید نخواهد بود. به دیگر بیان، اسرائیل، نماد و نمودِ پیوند میان نرم‌افزارهای قدیم با سخت‌افزارهای جدید بود. این نوع ناسازگاری در عرصه‌ی نظر، توالی فاسدی در عرصه‌ی عمل داشت که تنها از جانبِ اسرائیل اجرا و انجام نمی‌شد، بلکه نیروهای مخالفِ اسرائیل را نیز در میدان مبارزه با این حکومت در بر می‌گرفت.

بر این اساس، اردوگاه مخالفان اسرائیل از این منظر به به دو بخش قابل تقسیم بودند. بخش نخست، مخالفانی بودند که بر اساس اعتقاد و التزام به مبادی و مبانی معرفتی و سیاسی جهان جدید، آن نوع تبلور و تجلی «قدیم در جدید» را در عرصه‌ی سیاست، در راستای حفاظت و حراست از ارزش‌های جهان جدید، مطلوب نمی‌دانستند. بخش دوم، مخالفانی بودند که خود نیز مبتلا بودند به ایدئولوژی‌های دیگری از نوع و لونِ تبلور و تجلی «قدیم در جدید»، که در مواجهه با اسرائیل، نماد و نمودی از یک روح در دو پیکر بودند.

گروه‌ها و نیروهایی چون «حماس» در بخش دوم اردوگاه مخالفان اسرائیل قرار دارند.

بر این اساس، در زمان و زمانه و زمینه‌ی اکنون، با دو نوع مناقشه درباره مسئله‌ی فلسطین و اسرائیل مواجه‌ایم:

۱: مناقشه‌ی اردوگاه مخالفان تبلور و تجلی «قدیم در جدید» در عرصه‌ی سیاست، با اسرائیل به مثابه تبلور و تجلی «قدیم در جدید»
۲: مناقشه‌ی دیگر ایدئولوژی‌های مبتنی بر تبلور و تجلی «قدیم در جدید» در عرصه‌ی سیاست، با اسرائیل به مثابه تبلور و تجلی «قدیم در جدید»

با در نظر داشتن این مسئله‌ی بنیادین است که مبدأ و مطلع مخالفت با اسرائیل، هرگز خاستگاه ایدئولوژیک و مشی عملی نیروهایی چون حماس نیست، بلکه، هر نوع مخالفت با اسرائیل را، در گام نخست، باید از منظر نوع مواجهه با تجلی و تبلور «قدیم در جدید» در عرصه‌ی سیاست، فهم و ارزیابی کرد. و چون چنین است، در اردوگاه مخالفان اسرائیل، بنیادگرایان اسلامی، کمونیست‌های معتقد و ملتزم به انترناسیونالیسم، گرایش‌های مبتنی بر ناسیونال سوسیالیسم، معتقدان به لیبرال دموکراسی، حامیان محافظه‌کاریِ مبتنی بر لیبرالیسم و… حضور دارند.

ملاک و معیار تمایز میان این گروه‌ها در اردوگاه مخالفان اسرائیل، در گام نخست، همان سنجش اعتقاد و التزام ایشان به تبلور و تجلی «قدریم در جدید» در عرصه‌ی سیاست است. بنیادگرایان اسلامی، گروه‌های مبتنی بر ایدئولوژی‌های راست رادیکال و گروه‌های چپ، در بخش دوم اردوگاه مخالفانِ اسرائیل قرار دارند؛ هرچند در برخی موارد، بنا بر برخی اقتضائات و ضروریات سیاسی، قائل به محکومیت اقدام اخیر حماس نیز هستند. نیروهای این بخش، مبتلا به انواع ایدئولوژی‌هایی هستند که هسته‌ی سخت مرکزی آن‌ها از اعتقاد و التزام به تبلور و تجلی «قدیم در جدید»، تشکیل شده است.

شیادان و طرارانِ مبتلا به ایدئولوژیک‌اندیشی در اردوگاه هواداران اسرائیل، طی دهه‌ها و روزهای اخیر، از تمامی توانایی‌ها و امکانات خود بهره جسته‌اند تا مخالفان اسرائیل را به بخش دوم این اردوگاه تقلیل داده، و این باورِ آلوده به انواع جهالت و سفاهت و دنائت را به ذهن و ضمیر جاهلانی چون خود تزریق کنند که «جدال اسرائیل با مخالفان‌اش، جدالِ حامیان حقوق‌ بشر و تروریست‌هاست.»

اما پُر واضح است که لزوماً چنین نیست، و چنین نوع مواجهاتی با مسئله‌ی اسرائیل و فلسطین، از قضا، دارای آبشخورهای معرفتی و سیاسیِ مشابه و مشترکی است مربوط و معطوف به همان بخش دوم اردوگاه مخالفان اسرائیل.

…

در این‌جا توجه به نکته‌ای بنیادین درباره معنا و مبنای تبلور و تجلی «قدریم در جدید» در عرصه‌ی سیاست، دارای غایت اهمیت است.

پیش از این، در دیگر جای، به تفصیل به ارائه‌ی بحثی در این زمینه پرداخته‌ام که در عرصه‌ی نسبت میان مبانی جهان قدیم و جهان جدید، با دو نوع نظام نظری مواجه‌ایم.

مبنای نظام نظری نخست این است که نسبت ساحت اندیشه در جهان قدیم با جهان جدید، نسبتی مبتنی بر گسست است. به دیگر بیان، مبانی اندیشه‌ورزی در جهان قدیم، نه تنها در وجوهی از صورت و فرم، بلکه در وجوه غالب مفاهیم و درون‌مایه‌ها نیز با مبانی اندیشه‌ورزی جهان جدید دارای تفاوت‌های بنیادین است. و چون چنین است، بنای اندیشه در جهان جدید نمی‌تواند و نباید دارای مبانیِ معطوف و مربوط به جهان قدیم باشد.

اما در سوی دیگر ماجرا، نظام نظری دیگری وجود دارد که نسبت ساحت اندیشه در جهان قدیم با جهان جدید را نسبتی مبتنی بر تداوم می‌داند. و چون چنین است، هر بنایی از اندیشه در جهان جدید، نمی‌تواند و نباید در گسست از مبانی اندیشه‌ در جهان قدیم باشد.

کسانی چون کارل اشمیت در عرصه‌ی الهیات سیاسی، قائل به نظام نظری مبتنی بر «تداوم»، و دیگرانی چون هانس بلومنبرگ و لئو اشتراوس و میشل ویله، در عرصه‌هایی چون فلسفه و سیاست و حقوق، قائل به نظام نظری مبتنی بر «گسست» هستند.

اما در مسئله‌ی اسرائیل، با وجه غالب و بنیادین معطوف و مربوط با الهیات سیاسی مواجه هستیم که بر اساس آن، نظراتی در تبیین این مدعا ارائه شده است که پیوندی قابل دفاع و اثبات میان «قوم‌گرایی یهودی» در وجه الهیاتی، با «ملت‌گرایی اسرائیلی» در وجه سیاسی مطرح است. برخی از نظریه‌پردازان در وادی ایدئولوژیِ صهیونیسم، در این زمینه به طرح مباحثی پرداخته‌اند که آشکارا کوششی در راستای نظریه‌ی مبتنی بر «تداوم» در نسبت میان قدیم و جدید است. فرآورده‌های این نظریه‌پردازان، نه از این جهت که مبتنی بر نظام نظریِ «تداوم» است، بلکه به این دلیل که آغشته به انواع ایدئولوژیک‌اندیشی است، به هیچ وجه، از منظر علمی، قابل اعتبار و در خور اعتنا نیست. و از قضا، بر همین اساس است که این نوع نظرورزی‌ها فقط و تنها فقط با پشتوانه‌ی اقدامات عملیِ مبتنی بر فریب و خشونت‌ورزی توانستند در عرصه‌ی سیاست، پایه‌گذارِ حکومت شوند.

به دیگر بیان، موضوعیت و موجودیت اسرائیل، اگرچه تبلور و تجلی «قدیم در جدید» بر اساس مدعای نظام نظری مبتنی بر «تداوم» است، اما در عرصه‌ی واقعیات ملموس و مشهود، مبتنی بر نظام نظریِ ناظر به «گسست» است. بنیان‌گذاران اسرائیل، می‌بایست ابتدا پُلی از دیانتِ مبتنی بر وحیِ یهودی می‌زدند به قوم‌گرایی مبتنی بر نژاد، و از آن‌جا پُلی دیگر می‌زدند به ملت‌گراییِ موجود و مشهود در جهان جدید. در حالی که، اگرچه بیرق مدعای «تداوم» بر بام ارتباط میان این سه عرصه برافراشتند، اما نظریه‌های ایشان، و واقعیات ملموس و مشهود تاریخی، شاهد عادل این مدعاست که میان این سه عرصه، خندقی وسیع و عمیق وجود دارد که جز با ایدئولوژی‌های مبتنی بر فریب و خشونت پُر نخواهد شد. و چون چنین است، اسرائیل برای تأسیس و تثبیت و بسط در عرصه‌ی واقعیت، نه مبتنی بر نظریه‌ی «تداوم»، بلکه مبتنی بر نظریه‌ی «گسستی ایدئولوژیک» در عرصه‌ی سیاست است به مثابه تبلور و تجلی «قدیمِ ایدئولوژیک در جدیدِ ایدئولوژیک».

بر این اساس، مخالفان اسرائیل در بخش نخست اردوگاه پیشین، خود به دو بخش تقسیم می‌شوند:

۱: مخالفان تبلور و تجلی «قدیم در جدید» به صورت مطلق در عرصه‌ی سیاست
۲: مخالفان تبلور و تجلی «قدیم در جدید» به صورت ایدئولوژیک در عرصه‌ی سیاست

اسرائیل در این زمان و زمانه و زمینه، طرفه معجونی است. از یک‌جهت، خود را قربانی ایدئولوژی فاشیسم، از دوم جهت، خود را قربانی ایدئولوژی چپ‌گراییِ مبتنی بر انترناسیونالیسم، و از سوم‌جهت، خود را در مبارزه با ایدئولوژی بنیادگرایی اسلامی می‌داند، در حالی که هر سه ایدئولوژی، دارای یک بنیان مشترک و مشابه هستند که همان بنیان تأسیس و تثبیت و بسطِ اسرائیل است؛ تبلور و تجلی «قدیم در جدید» به صورت ایدئولوژیک در عرصه‌ی سیاست.

بر این اساس، هرگونه مخالفت با اسرائیل از جانب معتقدان به فاشیسم و کمونیسم و اسلام‌گرایی، مطلقاً دارای اعتبار و در خور اعتنا نیست. به این دلیل که مبانی معرفتی و سیاسیِ تشکیل اسرائیل، قابل تقلیل به وقایع تاریخی در سرزمین فلسطین در سده‌ی بیستم نیست. این مبانی را در هر اردوگاه دیگرِ معتقد و ملتزم به تشکیل حکومت‌های دارای بنیادهای ایدئولوژیکِ «قدیم در جدید» نیز می‌توان سراغ گرفت. و چون چنین است، یگانه راه مخالفت معتبر و مستند و مستدل با اسرائیل، از وادی التزام به مبانی مخالفت با تبلور و تجلی«قدیم در جدید» به صورت ایدئولوژیک در عرصه‌ی سیاست، می‌گذرد.