بررسی گزارش سازمان ملل درباره رهبر جدید القاعده

بر اساس گزارش جدید سازمان ملل متحد، سیف العدل از افسران سابق نیروهای ویژه مصر و از اعضای بلندپایه القاعده، اکنون به رهبریت «بی رقیب» این گروه شبه نظامی تبدیل شده است.

در این گزارش چنین آمده است که بسیاری از کشورهای عضو سازمان ملل معتقدند که سیف العدل دورانی در ایران بوده است.

از سال گذشته میلادی که ایمن الظواهری رهبر وقت القاعده، در حمله موشکی ایالات متحده در کابل کشته شد، القاعده تا کنون رسماً جانشین وی را تعیین نکرده است. چرا که کشته شدن ایمن الظواهری در سال ۲۰۲۲ متعاقب کشته شدن بن لادن بنیانگذار القاعده در سال ۲۰۱۱، دومین ضربه بزرگ به این سازمان تلقی می‌شود.

کارشناسان معتقدند که بر خلاف رهبران پیشین القاعده که ایالات متحده را با انتشار ویدئوهای آتشین تهدید می‌کردند و توانسته بودند برای خود شهرت بالایی دست و پا کنند؛ سیف العدل تلاش می‌کند تا با برنامه‌ریزی حملات جدید، در خفا و در سایه گروه القاعده را به مرگبارترین گروه شبه نظامی جهان تبدیل کند.

در گزارش جدیدی که روز دوشنبه در اختیار شورای امنیت سازمان ملل قرار گرفت و با استناد به ارزیابی‌های کشورهای عضو، آمده است که طالبان از زمان بازپس‌گیری قدرت در سال ۲۰۲۱ به‌دنبال مشروعیت بین‌المللی است و احتمالا نمی‌خواهد اعتراف کند که به ایمن الظواهری پناه داده بود؛ چراکه قبلا با ایالات متحده توافق نامه‌ای امضا کرده که در آن متعهد شده که به گروه‌های تروریستی با اهداف بین‌المللی اجازه فعالیت ندهد.

اگرچه به گفته کارشناسان، اعلام رسمی جانشین ایمن الظواهری احتمالاً به دلیل حساسیت‌های سیاسی رژیم طالبان در افغانستان همچنان در هاله‌ای از ابهام باقی خواهد ماند؛ اما گزارش جدید از فعال شدن این گروه حکایت دارد، بطوریکه در جلسات ماه نوامبر و دسامبر سازمان ملل، «بسیاری از کشورهای عضو معتقد بودند که سیف‌العدل هم‌اکنون به‌عنوان رهبر واقعی و بی‌رقیب این سازمان در حال فعالیت است.»

اما برخی از کشورهای عضو سازمان ملل معتقد هستند که «عامل کلیدی» در پشت سکوت القاعده در اعلام رهبریت جدید، اقامت طولانی مدت سیف العدل در ایران با اکثریت شیعه است. نویسندگان گزارش سازمان ملل می‌گویند که حضور ادعایی سیف العدل در ایران «مسائل عقیدتی و عملیاتی دشواری» برای القاعده با تفکرات افراطی سنی مرتبط خواهد کرد. البته یکی از اعضای ناشناس سازمان ملل، هر گونه حضور عضو یا وابستگان القاعده در کشور ایران را رد کرده است.

سیف العدل در نوامبر ۱۹۹۸ توسط هیئت منصفه فدرال ایالات متحده آمریکا به دلیل نقش داشتن در طرح‌ریزی حملات بمب‌گذاری به سفارتخانه‌های ایالات متحده در تانزانیا و کنیا که منجر به کشته شدن ۲۲۴ غیرنظامی و زخمی شدن بیش از پنج هزار نفر دیگر شد، متهم و گناهکار شناخته شد.

عکس‌های کمی از او در دسترس است، به جز سه عکس – از جمله یک تصویر سیاه و سفید که او را در فهرست افراد تحت تعقیب اف‌بی‌آی نشان می‌دهد.

به گفته بازرسان آمریکایی، به غیر از اینکه گفته می‌شود او در عملیات‌های فوق‌الذکر در آفریقا نقش داشته، اطلاعاتی چند از اردوگاه‌های آموزشی او و ارتباط او با کشته شدن «دانیل پرل» روزنامه نگار آمریکایی در پاکستان به سال ۲۰۰۲، تقریبا اطلاعات بیشتری درباره سیف العدل وجود ندارد.

وزارت خارجه آمریکا مدعی است سیف العدل در ایران است. این وزارتخانه در حال حاضر تا مبلغ ۱۰ میلیون دلار برای ارائه اطلاعات در مورد این عضو «شورای رهبری القاعده» و رئیس کمیته نظامی این سازمان تعیین کرده است.

علی صوفان، مامور ویژه سابق اف‌بی‌آی که در مدت خدمتش وظیفه تعقیب عوامل القاعده را بر عهده داشت، در پروفایلی که توسط «موسسه مرکز مبارزه با تروریسم» منتشر شده است نوشت که اسم مستعار «سیف العدل» به معنای «شمشیر عدالت» است، در حالیکه نام اصلی او «محمد صلاح الدین زیدان» است.

صوفان می‌نویسد: «سیف العدل و دیگر رهبران القاعده در آوریل ۲۰۰۳ میلادی توسط ایران در بازداشت خانگی قرار می‌گیرند و ایران او و چهار نفر دیگر را در ازای آزادی یک دیپلمات ایرانی ربوده شده در یمن، با القاعده مبادله می‌کند.»

صوفان در مورد خصوصیات اخلاقی سیف العدل می‌نویسد که «خلق و خوی او نیز با بدنامی گره خورده است. او زبان تندی دارد. می‌تواند علیه هر کسی که او ناراحت کند خشونت اعمال کند، و معروف است که با هرگونه عدم وفاداری سریع و بی‌رحمانه برخورد می‌کند.»

صوفان در ادامه آورده است که «در عین حال که سیف العدل نسبت به افراد زیردست خود تحقیرآمیزانه و بی‌رحمانه رفتار می‌کند؛ اما به‌عنوان منبعی از پند و اندرز نیز شناخته می‌شود. در مواقعی که خوشحال‌ است، او استعداد فوتبال و میل به شوخی‌ نیز از خود نشان داده است.»

به اعتقاد کارشناسان مسایل القاعده، سیف العدل فعالیت خون‌بار خود را سال‌ها قبل و در سال ۱۹۸۱ آغاز کرد. درست زمانی که مظنون به دست داشتن در ترور انور السادات رئیس جمهوری مصر ت در جریان رژه ارتش در قاهره شد؛ رژه‌ای که همزمان به طور زنده از تلویزیون پخش می‌شد.

سیف العدل سال‌ها بعد به عنوان محافظ ارشد اسامه بن لادن و مربی ارشد شبه نظامیان القاعده منصوب شد.

الیزابت کندال از دانشگاه آکسفورد گفت: «پیشینه نظامی حرفه‌ای سیف العدل و تجربه ارزشمند او به عنوان رئیس کمیته نظامی القاعده قبل از ۱۱ سپتامبر به این معنی است که او اعتبار زیادی برای به عهده گرفتن رهبری کلی القاعده دارد.»

حال به نظر می‌رسد او رهبریت القاعده‌ای را به دست می‌گیرد که به شدت از هم پاشیده است.

کارشناسان این حوزه معتقدند که سیف العدل، یکی از معدود محافظان قدیمی القاعده است که برای دهه‌ها به فرماندهی مرکزی سازمان القاعده نزدیک بوده است. آنها‌ اضافه می‌کنند که او وظیفه ارائه راهنمایی‌های راهبردی برای برای نیروهای تحت امرش در خاورمیانه، آفریقا و آسیا را خواهد داشت.

سیف العدل که یکی از رهبران نظامی برجسته القاعده است و اغلب کارشناسان از آن به عنوان مقام سوم این سازمان یاد می‌کنند، در دهه ۱۹۹۰ میلادی اردوگاه‌های آموزش نظامی در سودان، پاکستان و افغانستان برای این سازمان راه اندازی کرد.

به گفته کارشناسان امنیتی، او در کمین هلیکوپترهای آمریکایی در موگادیشو، معروف به حادثه «سقوط شاهین سیاه» در سال ۱۹۹۳ که منجر به کشته شدن ۱۸ نظامی آمریکایی شد، ایفای نقش کرد و همین امر باعث شد تا نیروی حافظ صلح ایالات متحده و سازمان ملل از سومالی خارج شوند.

اف‌بی‌آی سیف العدل را یکی از تروریست‌های تحت تعقیب خود معرفی کرده است و او به توطئه برای کشتن شهروندان آمریکایی، قتل و تخریب ساختمان‌های ایالات متحده متهم است.